Toegankelijkheid betekent dat iedereen ergens gebruik van kan maken. Dat betekent dat mensen met een beperking dezelfde kansen hebben om mee te doen als mensen zonder beperking. Gemeenten hebben een belangrijke rol om voorzieningen voor iedereen toegankelijk te maken. Dit gaat bijvoorbeeld om openbare toiletten, websites of scholen. Wil je meer weten over toegankelijkheid in de samenleving? We vertellen je er alles over.
Toegankelijkheid is voor alle Nederlanders belangrijk. In sommige situaties wordt dat heel duidelijk. We noemen 3 voorbeelden:
- Online een afspraak kunnen maken bij het gemeentehuis is belangrijk voor dove en slechthorende mensen of voor mensen met een spraakprobleem. Maar het is ook handig voor mensen die een andere taal spreken. En eigenlijk voor iedereen die liever niet belt, om welke reden dan ook.
- Een brief in duidelijke taal van de gemeente is belangrijk voor mensen met een verstandelijke beperking, maar ook als je nog maar net Nederlands spreekt.
- Een lift in gebouwen is onmisbaar voor iemand in een rolstoel, maar ook handig voor vaders en moeders met een kinderwagen of een buurman met een gebroken been.
Een toegankelijke gemeente is dus voor iedereen fijn!
Welke soorten toegankelijkheid zijn er?
Er zijn drie soorten toegankelijkheid. In de onderstaande video leggen we de verschillende soorten toegankelijkheid voor je uit.
Fysieke toegankelijkheid
Fysieke toegankelijkheid gaat over toegang tot de gebouwde wereld. Bijvoorbeeld: de mogelijkheid om met een rolstoel het gemeentehuis of een winkel binnen te komen. Of stoepen waar je makkelijk met de rolstoel op en af kunt. Of speciale tegels bij een bushalte, zodat ook mensen die slechtziend of blind zijn weten waar ze de bus in kunnen stappen. Deze vorm van toegankelijkheid is niet alleen voor mensen met een beperking belangrijk, maar ook heel gemakkelijk voor bijvoorbeeld met een kinderwagen of volle boodschappenkar.
Informatietoegankelijkheid
Informatietoegankelijkheid gaat om toegankelijkheid van alle informatie. Dus informatie op internet, maar ook op papier, televisie of radio. Denk bijvoorbeeld aan een website die teksten voorleest en omschrijvingen geeft van afbeeldingen en video’s, zodat deze ook voor slechtzienden en blinden geschikt is. Ondertiteling is belangrijk voor mensen die geschreven communicatie nodig hebben om een video te begrijpen, bijvoorbeeld omdat ze doof of slechthorend zijn. Maar het is ook handig voor mensen die een video afspelen zonder geluid.
Informatietoegankelijkheid gaat ook om begrijpelijke teksten. Dus teksten zonder veel lange zinnen en moeilijke woorden. Zo maak je een brief of tijdschrift ook toegankelijk voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. Dit is niet alleen belangrijk voor laaggeletterden; bijna iedereen vindt het prettig om een begrijpelijke en goed leesbare tekst te lezen.
Sociale toegankelijkheid
Sociale toegankelijkheid is minder zichtbaar, maar wel heel belangrijk. Het gaat erom dat mensen met een beperking niet alleen mee kunnen doen, maar ook mee mogen doen. Dus het is niet alleen belangrijk dat een school een rolstoeltoegankelijke wc heeft. Het gaat er ook om dat kinderen in een rolstoel zich thuis voelen. Dit geldt bijvoorbeeld ook in een restaurant. Het is belangrijk dat we gastvrij zijn naar iedereen. Mensen mogen niet gediscrimineerd worden op het hebben van een beperking.
De drie verschillende vormen van toegankelijkheid horen bij elkaar. Alleen als de maatschappij alle drie de vormen van toegankelijkheid toepast, kan echt iedereen meedoen.
Medisch of sociaal model: hoe kijken we naar mensen met een beperking?
Er zijn verschillende manieren om te kijken naar mensen met een beperking en het thema toegankelijkheid. Het VN-verdrag Handicap gebruikt daarvoor het sociaal model. Maar we kijken nog vaak vanuit het medisch model.
In de onderstaande video leggen we nog een keer uit wat het verschil is tussen het sociaal model en het medisch model.
Het medisch model ziet iemand met een beperking als afwijkend van ‘normale mensen’. Het probleem ligt in dit model bij de mensen met de beperking. De oplossing ligt dus ook bij de mensen met een beperking: als ze mee willen doen in de maatschappij, moeten zij zich aanpassen aan de wereld die is ingericht op mensen zonder een beperking.
Het VN-verdrag Handicap gaat uit van een andere visie: het sociaal model. Het sociaal model zegt dat mensen met een beperking gewoon deel uitmaken van de diversiteit van mensen. Een beperking wordt een handicap wanneer de maatschappij onvoldoende aangepast is, onvoldoende toegankelijk dus. Anders gezegd: het is niet de persoon met de beperking die zich moet aanpassen, maar de maatschappij moet zich aanpassen en drempels (letterlijke of figuurlijke) wegnemen.
Waarom gaan we uit van het sociaal model?
Mensen met een beperking hebben op alle gebieden dezelfde rechten als andere mensen. Ze moeten dus onbeperkt mee kunnen doen. Het VN-verdrag Handicap is daarom gebaseerd op het sociaal model.
Wat kan ik zelf doen?
Iedereen heeft het recht om mee te doen. Toegankelijkheid van onze samenleving is hiervoor belangrijk. Niet alleen de overheid moet werken aan toegankelijkheid. Iedereen kan helpen om de samenleving toegankelijker te maken. Wil je weten wat jij kan doen? Lees dan snel verder of bekijk de video hieronder waarin we uitleggen hoe jij kan bijdragen aan toegankelijkheid.
Er zijn verschillende vormen van toegankelijkheid. Er zijn dus ook allerlei manieren waarop je verschil kunt maken. Hieronder noemen we enkele voorbeelden die je in het dagelijks leven kan toepassen. Een kleine moeite voor jou, maar met positieve invloed op de samenleving!
Wat kan ik doen om de fysieke toegankelijkheid te verbeteren?
- Bekijk goed waar je jouw fiets of auto parkeert. Zorg dat jouw fiets de stoep niet blokkeert voor mensen in een scootmobiel, ouders met een kinderwagen of voor de buurvrouw met haar rollator. En houd ribbeltegels en geleidelijnen vrij, zodat mensen met een geleidestok daar gebruik van kunnen maken.
- Heb je een eigen zaak? Bekijk het eens vanuit het perspectief van iemand die slecht ter been is, of iemand die blind is. Je zult snel zien dat een kleine aanpassing al een verschil maakt.
Wat kan ik doen om de informatietoegankelijkheid te verbeteren?
- Lees dit artikel over digitale toegankelijkheid op sociale media. Xan Koster van de organisatie Ieder(in) geeft zes tips waardoor je voor iedereen goed te volgen bent. Een voorbeeld is het gebruik van de hashtag, #. De # wordt veel gebruikt op sociale media. Als je meer dan één woord gebruikt in een hashtag, is het belangrijk om elk nieuw woord met een hoofdletter te beginnen, #dusnietzo, #MaarWelZo. Dat is voor iedereen makkelijker te lezen, maar vooral voor spraaksoftware. En gebruik je een hashtag? Doe het dan op het einde van een alinea.
- Heb je een eigen online winkel? Een toegankelijke website zorgt ervoor dat mensen langer op jouw website blijven. En dus sneller geneigd zijn om iets te kopen. Een toegankelijke website is dus niet alleen fijn voor de gebruiker, maar ook voor jou.
Wat kan ik doen om de sociale toegankelijkheid te verbeteren?
Sociale toegankelijkheid gaat om het insluiten van mensen. Een inclusieve samenleving begint bij jezelf.
- Twijfel je of iemand hulp nodig heeft? Vraag of het lukt en wacht het antwoord af.
- Weet je niet zo goed hoe je een gesprek moet beginnen? Kijk op www.vraagje.nl voor tips.